Ayrılık anksiyetesi, evden veya bir bağlılık figüründen ayrılma konusunda aşırı korku veya endişe duymayı ifade eder.

Ayrılık anksiyetesi, bebeklerin gelişiminde normal bir aşamadır çünkü çocukların ilişkileri anlamalarına ve çevrelerini kontrol etmelerine yardımcı olur. Genellikle 2 yaş civarında sona erer, çünkü küçük çocuklar ebeveynin şu anda göz önünde olmasa da geri döneceğini anlamaya başlarlar. Bununla birlikte, ayrılık anksiyetesi bozukluğunun temel özelliği, kişinin gelişim düzeyine göre beklenenden daha fazla anksiyete yaşamasıdır.

Ayrılık anksiyetesi bozukluğu olan çocuklar ebeveynlerine aşırı derecede yapışabilirler, büyük bir bağlılık figürü olmadan uyumayı reddedebilirler, kampa gitmekten veya bir arkadaşının evinde uyumaktan çekinebilirler veya evde başka bir odaya giderken bile birinin yanında olmasını isteyebilirler. Çocuklar ayrıca ayrılığı beklerken baş ağrısı, mide bulantısı ve kusma gibi fiziksel semptomlar yaşayabilirler. Bozukluğu olan yetişkinler ise bağımsız seyahat etmekten rahatsız olabilir, ayrılık hakkında kabuslar görebilir veya çocukları ya da eşleri hakkında aşırı endişe duyup sürekli olarak nerede olduklarını kontrol edebilirler.

Ayrılık gerçekleştiğinde, çocuklar içine kapanık, üzgün görünebilir veya işlerine veya oyunlarına konsantre olmakta zorlanabilirler. Kişinin yaşına bağlı olarak, hayvanlardan, canavarlardan, karanlıktan, hırsızlardan, kaçırılmaktan, uçak seyahatinden veya tehlikeli olarak algılanan diğer durumlardan korkabilirler. Bazı insanlar, yaşları ne olursa olsun, bağlılık figürlerinden ayrıldıklarında şiddetli şekilde ev hasreti çekerler. Ayrılık anksiyetesi bozukluğunun deneyimi, aile üyeleri için genellikle sinir bozucudur ve kızgınlık ve çatışmaya yol açabilir.

Ayrılık anksiyetesi bozukluğu, 12 yaş altındaki çocuklar arasında en yaygın anksiyete bozukluğudur. ABD’de belirli bir 12 aylık dönemde, ayrılık anksiyetesi bozukluğunun prevalansı DSM-5’e göre çocuklar arasında yüzde 4, ergenler arasında yüzde 1.6 ve yetişkinler arasında yüzde 0.9 ila yüzde 1.9 arasında tahmin edilmektedir. Bu durum erkekler ve kadınlar arasında eşit şekilde görülür.

Ayrılık anksiyetesi bozukluğunun belirtileri şunları içerir:

Evden veya bağlılık figürlerinden ayrıldığında aşırı sıkıntı Bağlılık figürlerini kaybetme veya onlara zarar gelmesi konusunda endişe Bağlılık figürlerinden ayrılmaya yol açacak beklenmedik bir olayı (kaybolma, hastalanma) yaşama konusunda aşırı endişe Ayrılma korkusu nedeniyle evden, okuldan, işten veya başka bir yerden ayrılmayı reddetme Evde veya başka yerlerde büyük bağlılık figürleri olmadan yalnız kalma konusunda kalıcı korku. Çocuklarda, bu, yapışkan davranış veya evde ebeveynin etrafında dolaşma şeklinde olabilir. Evden uzakta uyumayı veya bağlılık figürleri olmadan uyumayı reddetme veya istememe Evden veya büyük bağlılık figürlerinden ayrılma temalarını içeren kabuslar Ayrılık gerçekleştiğinde veya beklenirken baş ağrısı ve mide bulantısı gibi tekrarlayan fiziksel şikayetler Ayrılık anksiyetesi bozukluğu ne zaman sorun olarak kabul edilmelidir? Ayrılık anksiyetesi bozukluğunun dikkate alınması için, bu belirtilerin çocuklarda ve ergenlerde en az dört hafta, yetişkinlerde ise altı ay veya daha uzun süre mevcut olması gerekmektedir. Ayrıca, bu belirtilerin, anksiyete sonucu okul, sosyal, mesleki veya kişisel işlevsellikte bozulmaya neden olması gerekmektedir.

Nedenler

Bağlılık figürlerinden ayrılma anksiyetesi, özellikle hayatın ilk birkaç yılında normal bir gelişim parçasıdır. Anksiyete, kişinin gelişim aşamasına göre aşırı olduğunda ve kişinin hayatını aksattığında sorun haline gelir.

Ayrılık anksiyetesi bozukluğunun nedeni bilinmemekle birlikte, bazı risk faktörleri tanımlanmıştır. Ayrılık anksiyetesi bozukluğu, bir kişi önemli bir stres veya kayıp yaşadıktan sonra gelişebilir, örneğin sevilen birinin veya evcil hayvanın ölümü, okul değişikliği, boşanma veya bireyi sevdiklerinden ayıran bir felaket gibi. Ayrıca, aşırı korumacı veya müdahaleci ebeveynlere sahip olmak, ayrılık anksiyetesi bozukluğuna yol açabilir.

Ayrılık anksiyetesi bozukluğunda genetik bir faktör var mıdır? Ayrılık anksiyetesi bozukluğunda genetik faktörlerin kesin rolü belirlenmemiş olsa da, araştırmalar bu durumun kalıtsal olabileceğini göstermiştir.

Tedavi

Ayrılık anksiyetesi duygularını çözmek için bir çocuğun yeterli bir güvenlik duygusu geliştirmesi, ebeveyninin dönüşüne güvenmesi ve ebeveynlerinden başka insanlara güvenmesi gerekmektedir. Bir ebeveynin tıbbi muayeneler veya tedaviler sırasında çocuğa eşlik etmesi faydalı olabilir. Ebeveyn mevcut olmadığında, duruma önceden maruz kalma, örneğin randevudan önce doktorun ofisini ziyaret etmek, çocuk için faydalı olabilir.

Daha büyük çocuklar ve yetişkinler için etkili tedaviler arasında psikoterapi, ergenler için ebeveynlik tekniklerinde değişiklikler (ve çocukları olan anksiyeteli yetişkinler için) ve anksiyete ilaçları yer alabilir. Belirli durumlar için tedavi, aile eğitimi ve aile terapisi içerebilir.

Küçük çocuklar için, bir ebeveyn veya bakıcı aşağıdaki adımları atabilir:

Ayrılık anksiyetesi, çocuk yorgun, aç veya hasta olduğunda daha fazla olabileceğinden, ayrılmaları şekerlemeler ve öğünlerden sonra planlamaya çalışın. Ayrılık gerçekleşmeden önce çocuğu, ebeveynlerinin geri döneceği konusunda güvence vererek hazırlayın. Anksiyeteyi ciddiye alın ve anlayış, sabır ve güvenle karşılayın: “Şu anda gitmemi istemediğini biliyorum ama okuldan sonra geri döneceğim.” Alay etmeyin: “Bu konuda ağlaman çok saçma.” Sinirli ses tonuyla konuşmayın: “Bu şekilde ağladığında beni çok kızdırıyorsun.” Sakin, sıradan ve sempatik olun: “Mutfağa gitmem gerektiği için üzgün olduğunu biliyorum ama akşam yemeğini pişirmem gerekiyor.” Çocuğa bolca sevgi ve ilgi göstererek güven duygusu yaratın. Küçük çocuklar, gerekli ilgiyi ve sevgiyi aldıklarında daha hızlı öğrenirler, bu nedenle ebeveynin “zoru öğren” tutumu yerine bu yaklaşımı benimseyin. Evde kısa süreli ayrılıkları uygulayın. Bir ebeveyn başka bir odaya gittiğinde, çocukla konuşabilir: “Anne nereye gitti?” Ebeveyn döndüğünde, çocuğa haber verin: “Buradayım!” Bu tekrarlanan ayrılıklar, çocuğun ebeveynin kaybolmasının yalnızca geçici olduğunu öğrenmesine yardımcı olabilir. Çocuktan gizlice uzaklaşmayın. Bu cazip gelebilir, ancak bu yaklaşım yalnızca bir sonraki ayrılma sırasında daha fazla zorlukla karşılaşmanıza yol açacaktır. Ebeveynler ayrıca kendi anksiyetelerini kontrol altında tutmalıdır. Çocuk, ebeveynin ayrılırken yaşadığı sıkıntıyı hissederse veya görürse, çocuğa bir şeylerin yanlış olduğuna dair sinyal verir.

Alıntı: https://www.psychologytoday.com/us/conditions/separation-anxiety