Bireyin dürtülerini kontrol etme yeteneğinin yetersiz olduğu bir durumdur. Bu bozukluk, zararlı veya istenmeyen sonuçlara yol açabilecek ani ve düşünülmemiş davranışlarla kendini gösterir. Çeşitli dürtü kontrol bozuklukları vardır, bunlar arasında kleptomani (çalmaya karşı koyamama), piromani (ateşle oynama ihtiyacı), patolojik kumar, trichotillomania (saç yolma) ve aralıksız alışveriş yapma isteği sayılabilir.

Dürtü Kontrol Bozukluğunun Fark Edilmesi

Dürtü kontrol bozukluğu belirtileri genellikle bireyin sosyal, mesleki veya diğer önemli yaşam alanlarında belirgin bir sıkıntıya yol açacak şekilde dürtüsel davranışları içerir. Bu belirtiler şunları içerebilir:

1. Dirençsiz Dürtüler: Birey, belirli bir eylemi gerçekleştirme dürtüsüne karşı koymakta zorlanır.
2. Pişmanlık veya Suçluluk: Dürtüsel davranışlar genellikle sonrasında pişmanlık, suçluluk veya utanç duyguları ile sonuçlanır.
3. Sosyal ve İşlevsel Bozulma: Dürtüsel davranışlar, bireyin iş, okul veya sosyal ilişkilerinde problemlere neden olur.
4. Tekrarlayıcı Davranışlar: Dürtüsel davranışlar tekrar eder ve birey bu davranışları durdurmakta başarısız olur.

Çözüm Önerileri

Dürtü kontrol bozukluklarının tedavisi bireysel terapi, ilaç tedavisi ve destek grupları gibi çeşitli yöntemleri içerebilir. Tedavi genellikle uzman bir sağlık profesyoneli tarafından yönlendirilir.

• Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): BDT, dürtü kontrol bozukluklarını tedavi etmek için etkili bir yöntemdir. Bu terapi, bireyin dürtülerini tanımasına, bu dürtülerle başa çıkma stratejileri geliştirmesine ve dürtüsel davranışların altında yatan düşünce kalıplarını değiştirmesine yardımcı olur.
• İlaç Tedavisi: Bazı durumlarda, özellikle de dürtü kontrol bozukluğu başka bir ruhsal durumla ilişkiliyse (örneğin, depresyon veya anksiyete), ilaç tedavisi önerilebilir. Antidepresanlar ve anksiyete karşıtı ilaçlar, dürtü kontrolünü iyileştirebilir.
• Destek Grupları: Dürtü kontrol bozukluğu olan bireyler için destek grupları, benzer deneyimlere sahip diğer insanlarla bağlantı kurma ve stratejiler paylaşma fırsatı sunar.
• Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Düzenli egzersiz yapmak, yeterli uyku almak ve sağlıklı beslenme alışkanlıkları geliştirmek, genel sağlık durumunu iyileştirebilir ve dürtü kontrolü üzerinde olumlu bir etki yapabilir.
• Farkındalık ve Meditasyon: Farkındalık pratiği ve meditasyon, bireyin anı yaşama ve içsel dürtüleri fark etme yeteneğini artırarak dürtü kontrolü üzerinde olumlu etkiler yaratabilir.

Dürtü kontrol bozukluğu olan bireyler ve aileleri, profesyonel yardım almak ve destekleyici bir çevre oluşturmak konusunda teşvik edilmelidir. Erken müdahale, uzun vadede bireyin yaşam kalitesini önemli ölçüde artırabilir.

Formun Üstü

Çocuklarda dürtü kontrol bozukluğu ile başa çıkmak için farkındalık ve meditasyon teknikleri oldukça etkili olabilir. Bu teknikler, çocukların anı yaşamalarına, duygularını ve dürtülerini daha iyi anlamalarına ve bu duygulara daha bilinçli bir şekilde tepki vermelerine yardımcı olur. İşte çocuklar için uygulanabilecek bazı farkındalık ve meditasyon örnekleri:

1. Nefes Farkındalığı

Nasıl Yapılır:

• Çocuğunuzla rahat bir oturma pozisyonu alın.
• Gözler kapalı veya açık, çocuğun rahat hissettiği şekilde başlayın.
• Çocuğunuzun nefesini takip etmesini isteyin. Nefes alıp verirken karnının nasıl yükselip indiğine odaklanmasını söyleyin.
• “Şimdi derin bir nefes al, karnını şişir, ve yavaşça nefesini bırak, karnını indir” gibi basit yönlendirmeler yapın.
• Bu egzersizi birkaç dakika boyunca tekrarlayın.

Faydaları:

• Nefes farkındalığı, çocukların şu anki ana odaklanmalarına yardımcı olur ve dürtüsel tepkilerini azaltabilir.

2. Duyu Farkındalığı Oyunu

Nasıl Yapılır:

• Çocuğunuzla birlikte oturun ve çevrenizdeki farklı sesleri, kokuları ve görüntüleri fark etmeye çalışın.
• Çocuğa çevresinde gördüğü üç şeyi, duyduğu üç sesi ve hissettiği üç dokuyu sıralamasını söyleyin.
• Bu etkinliği dışarıda parkta veya bahçede yapmak, daha zengin bir deneyim sunabilir.

Faydaları:

• Bu oyun, çocuğun dikkatini çevresindeki detaylara çekerek, anlık dürtülerden uzaklaşmasına yardımcı olur.

3. Hareketli Meditasyon

Nasıl Yapılır:

• Çocuklar için hareketli meditasyon, basit yoga pozları veya hafif germe hareketleri içerebilir.
• Çocuğunuzla birlikte basit yoga pozlarını yapın ve her pozda birkaç nefes kadar bekleyin.
• Hareketler sırasında nefes alıp verişe odaklanmalarını sağlayın.

Faydaları:

• Fiziksel aktivite ile birleştirilen meditasyon, çocukların enerjisini pozitif yönde kullanmalarına ve zihinsel olarak rahatlamalarına yardımcı olur.

4. “Dur ve Düşün” Tekniği

Nasıl Yapılır:

• Çocuğunuzun dürtüsel davranış gösterdiği zamanları belirleyin.
• Bir dürtü hissettiğinde, çocuğunuzla birlikte “dur ve düşün” oyununu oynayın: Durun, derin bir nefes alın ve ne yapmak istediklerini yüksek sesle söylemelerini isteyin.
• Daha sonra, bu eylemin sonuçlarını birlikte tartışın ve alternatif davranışlar önerin.

Faydaları:

• Bu teknik, çocukların dürtülerini anında tanımalarına ve onlara otomatik olarak tepki vermek yerine durup düşünmelerine yardımcı olur.

Bu teknikler, çocukların dürtü kontrolü üzerinde daha fazla hakimiyet kazanmalarına ve duygusal düzenleme becerilerini geliştirmelerine yardımcı olabilir. Ancak, her çocuk farklı olduğundan, hangi tekniklerin en etkili olduğunu görmek için farklı yöntemler denemek ve gerektiğinde bir uzmandan yardım almak önemlidir.

Elvan ŞAHİN
Uzman Klinik Psikolog

Ankara EMDR Terapisi Uygulayıcısı
Ankara Oyun Terapisi Uygulayıcısı
Online / Yüz yüze Ebeveyn Danışmanlığı