Çocukların dil gelişimi, doğumdan itibaren başlayarak ergenlik dönemine kadar devam eden kompleks bir süreçtir. Dil becerileri, çocukların iletişim kurma, öğrenme ve sosyal etkileşimde bulunma yeteneklerini doğrudan etkiler. İşte çocuklarda dil gelişiminin yaş dönemlerine göre özellikleri ve teşvik etme yöntemleri:

Yenidoğanlar ve Bebekler (0-12 Ay)

Önemli Gelişmeler:

• İlk aylarda gülümseme, göz teması ve ağlama yoluyla iletişim.
• 6 ay civarında sesleri taklit etme, heceler çıkarma.
• 1 yaşına doğru basit kelimeleri anlama ve kullanma (“mama”, “baba”).

Gelişimi Destekleme:

• Bebeklerle sık sık konuşun ve onlara şarkılar söyleyin.
• Cevap vererek ve tekrarlayarak ses çıkarmalarını teşvik edin.
• Günlük rutinleri anlatarak ve nesneleri isimlendirerek dil becerilerini geliştirin.

Küçük Çocuklar (1-3 Yaş)

Önemli Gelişmeler:

• İki kelime kombinasyonları kullanma, kısa cümleler kurma.
• Temel emirleri anlama ve basit soruları yanıtlama.
• İsimler, eylemler ve bazı sıfatlar hakkında kelime dağarcığının genişlemesi.

Gelişimi Destekleme:

• Resimli kitaplar okuyarak ve çocuklara sorular sorarak etkileşimi artırın.
• Çocuğun anlattıklarına ilgi gösterin ve onları genişletmeleri için teşvik edin.
• Günlük aktiviteleri anlatarak dil kullanımını modelleyin.

Okul Öncesi Çocuklar (3-6 Yaş)

Önemli Gelişmeler:

• Daha karmaşık cümle yapıları kullanma.
• Hikayeler anlatabilme ve olayları sıralayabilme.
• Dil kurallarını öğrenme ve uygulama (çoğul ekleme, geçmiş zaman).

Gelişimi Destekleme:

• Hikaye anlatma ve rol yapma oyunlarıyla dil becerilerini zenginleştirin.
• Çocukları yeni kelimeler öğrenmeye ve cümleler kurmaya teşvik edin.
• Okuma saatleri düzenleyin ve çocukların kitaplara erişimini kolaylaştırın.

Okul Çağı Çocukları (6-12 Yaş)

Önemli Gelişmeler:

• Okuma ve yazma becerilerinin gelişimi.
• Daha kompleks dil kullanımı ve metaforlar anlama.
• Sosyal dil becerilerinin gelişmesi, mizah anlayışının oluşması.

Gelişimi Destekleme:

• Okuma ve yazma için çeşitli materyaller sağlayın (kitaplar, dergiler, e-kitaplar).
• Akademik ve sosyal ortamlarda dil kullanımını destekleyin.
• Dilin farklı kullanımlarını keşfetmeleri için projeler ve sunumlar düzenleyin.

Ergenler (12-18 Yaş)

Önemli Gelişmeler:

• İleri düzey okuma ve yazma becerileri.
• Soyut kavramları anlama ve eleştirel düşünme becerileri.
• Kendi kimliklerini ifade edebilme ve grup içinde sosyal dil kullanımı.

Gelişimi Destekleme:

• Ergenlerin ilgi alanlarına uygun okuma materyalleri sunun.
• Açık tartışmalar ve fikir alışverişlerine yer verin.
• Yazılı ve sözlü ifade için çeşitli platformlar ve fırsatlar sağlayın.

Elvan ŞAHİN
Uzman Klinik Psikolog

Ankara EMDR Terapisi Uygulayıcısı
Ankara Oyun Terapisi Uygulayıcısı
Online / Yüz yüze Ebeveyn Danışmanlığı